Ireneusz Gębski

Migawki z sanatorium (13)

Wczesnym popołudniem pojechałem busem nr 6 na pętlę przed dworcem Wałbrzych Główny. Stąd wyruszyłem w stronę najwyższego szczytu Gór Wałbrzyskich, czyli Borowej (853 m n.p.m.). Nie jest on tak popularny jak Chełmiec, który zaliczono nawet do Korony Gór Polskich, choć jest niższy o ponad 2 metry. Jednak i tu powoli przybywa turystów, zwłaszcza od momentu gdy przed prawie pięcioma laty szczyt Borowej przyozdobiła metalowa wieża widokowa.

Idąc od dworca ulicą Gdyńską skręciłem w ul. Niepodległości i przeszedłem pod wysokim wiaduktem kolejowym. Dalej posuwałem się ul. Łokietka, z której wąską ścieżką wiodącą przez sporą łąkę doszedłem do ściany lasu. Tu natrafiłem na szlak czerwony, którego trzymałem się aż do wierzchołka Borowej. Początkowo piął się on dość ostro w górę, ale wkrótce mocno się wypłaszczył, a nawet przez chwilę schodził w dół. Dopiero ostatnie 900 metrów dało mi nieco w kość, gdyż szlak z szerokiej żwirowanej dróżki zamienił się w wąską, kamienistą i stromą ścieżkę. A że było dzisiaj dość ciepło, to trochę potu spłynęło mi za kołnierz. Ostatecznie dotarłem do wierzchołka Borowej po przejściu czterech kilometrów w czasie 57 minut. Na 16,5 metrową wieżę wszedłem po 90 ażurowych spiralnie ułożonych schodkach. Tu owiał mnie ożywczy wiaterek, a moim oczom ukazała się wspaniała panorama Wałbrzycha i otaczających go mniejszych i większych gór. Rzecz jasna, dobrze widać było pobliski Chełmiec i nieco mniej ostro bardziej odległą Ślężę.

Po zaczerpnięciu oddechu i zrobieniu paru zdjęć wyruszyłem w drogę powrotną. Tym razem wybrałem szlak czarny. Już po paru krokach wiedziałem, że schodzenie nie będzie łatwe. Ziemista ścieżka jest tu bowiem bardzo stroma i śliska. Wystarczy chwila nieuwagi i można wywinąć orła lub zjechać na tylnej części ciała. Miałem szczęście, że dzisiaj było sucho i buty z trudem, ale jednak łapały jakoś kontakt z podłożem. Poza tym byłem szczęśliwy, że nie wybrałem tej trasy jako wejściowej na Borową. Do Koziej Przełęczy na odcinku około 600 metrów straciłem aż 200 metrów wysokości. Dalej był już szkolny spacerek. Przeszedłem obok Leśnictwa Glinica i ul. Kosynierów ponownie dotarłem pod wiadukt kolejowy. A swoją drogą jest to ciekawa konstrukcja metalowa z 1880 roku. Wiadukt ma trzy przęsła, liczy 120 metrów długości i 20 m wysokości. Do Szczawna-Zdroju wróciłem tym razem autobusami nr 12 i 5. Cała wycieczka trwała zaledwie trzy godziny.

Wiadukt kolejowy w Wałbrzychu

Szlak czerwony na Borową

Borowa - wieża z 2017 roku

Borowa - szlak czarny

Migawki z sanatorium (12)

Na obrzeżach Szczawna-Zdroju, tuż przy skrzyżowaniu dróg 375 i 376, stoi Pomnik Ułanów Nadwiślańskich. Skąd się tutaj wziął i co upamiętnia? Postawiono go w 1960 roku dla upamiętnienia zwycięskiej bitwy z 1807 roku, podczas której ułani z Legii Polsko-Włoskiej pokonali znacznie większe siły Prusaków. Bitwa ta była pierwszą potyczką ułanów na Śląsku i odbyła się na polach między Szczawienkiem a Strugą. Wybrałem się tam dzisiaj spacerkiem w ramach poznawania zakątków Szczawna-Zdroju, których dotychczas nie poznałem. A jest ich całkiem sporo – jak okazało się po późniejszym spacerze „Szlakiem znanych postaci” z przewodnikiem Krzysztofem Kułagą.

W Szczawnie-Zdroju jest wiele miejsc związanych z pobytem znanych osób. Wspominałem tu jakiś czas temu o noblistach Churchillu i Hauptmannie (ten pierwszy tu bywał, a drugi się urodził). W tym samym domu (obecnie Piastowska Korona), w którym urodził się Hauptmann, mieszkał Zygmunt Krasiński. Nieopodal na skwerze stoi obelisk postawiony z okazji stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Na jednym z jego boków widnieje informacja, że na kuracji przebywała tu w 1828 roku Barbara z Chłapowskich Dąbrowska, czyli żona twórcy Legionów Polskich we Włoszech. Nieco później kurowała się tu i konspirowała feministka i emancypantka Narcyza Żmichowska (tablicę jej poświęconą umieszczono na ścianie pijalni wód w stulecie nadania praw wyborczych kobietom w Polsce). Z kolei w kamienicy przylegającej do Teatru Zdrojowego przebywał jako kuracjusz skrzypek i kompozytor Henryk Wieniawski. Nieco dalej, bo obok Parku Szwedzkiego, w willi Franciszek mieszkał twórca języka esperanto Ludwik Zamenhof. Z datą jego pobytu wiąże się małe zamieszanie. Otóż na obelisku w parku widnieje data 1902, a na tablicy na ścianie willi 1912. Według naszego przewodnika prawidłowa jest ta ostatnia data.

Można by jeszcze długo wymieniać mniej lub bardziej znamienite osoby, które gościły w Szczawnie-Zdroju, jak choćby Jarosław Iwaszkiewicz, Karol May, Olga Tokarczuk czy Józef Wiłkomirski. Chciałem jednak skupić się tylko na tych, które zostały upamiętnione tablicami bądź pomnikami.

Pomnik Henryka Wieniawskiego

Migawki z sanatorium (11)

Wybrałem się ponownie do centrum Wałbrzycha. Tym razem zwiedzanie zacząłem od pałacu Czettritzów przy ulicy Zamkowej. Początki tego obiektu sięgają końca XVI wieku. Potem był kilkukrotnie przebudowywany. Zmieniali się także jego właściciele. Najpierw naziści przywłaszczyli sobie te posiadłość, a po wojnie była tu Dyrekcja Dolnośląskiego Zjednoczenia Węglowego oraz partyjne władze wojewódzkie. Od 2004 roku mieści się tutaj Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa. Ciekawostką jest fakt, że w pałacowych pomieszczeniach spędziła ostatnie lata życia księżna Daisy. Upamiętnia ją postawione przed pałacem w 2007 roku popiersie wraz z tablicą pamiątkową. Była to inicjatywa mieszkańców Wałbrzycha z okazji stulecia podjęcia przez księżnę działalności społecznej i charytatywnej.

Kolejne kroki skierowałem na zbocze góry Niedźwiadki, gdzie znajduje się mauzoleum upamiętniające 170 tysięcy Ślązaków, który polegli podczas pierwszej wojny światowej, ofiary wypadków górniczych oraz 25 bojowników ruchu narodowo-socjalistycznego. Mauzoleum, a właściwie cenotaf (pozorny grobowiec) powstał w latach 1936-1938. Po wojnie obiekt ten był niemal całkowicie zapomniany i powoli ulegał zniszczeniu. Od dwóch lat, dzięki społecznej inicjatywie "Ratujmy wałbrzyskie mauzoleum", trwają prace porządkowe i planowane jest umieszczenie tablicy informacyjnej.

Schodząc z zalesionego wzgórza w ulicę Kasprowicza, przed oczami miałem panoramę Wałbrzycha z Chełmcem w tle. Dalej szedłem ulicą Mickiewicza, Aleją Wyzwolenia i ul. Piotra Wysockiego, by na wysokości Starej Kopalni wsiąść w autobus linii nr 5 i wrócić do Szczawna-Zdroju. Tym samym dzisiejszy spacer skrócił się do niespełna 9 kilometrów.