Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Gelati. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą Gelati. Pokaż wszystkie posty

Polskie akcenty w Gruzji



Nie spodziewałem się, że podczas kilkunastodniowej podróży po Gruzji natknę się na tak wiele śladów obecności naszych rodaków w tym kraju. Jest ich naprawdę dużo. Podobnie zresztą jak wyrazów sympatii wyrażanych przez Gruzinów  na dźwięk słowa "Polska". Przyjazne stosunki między naszymi narodami mają długą, bo około dwustuletnią historię. W tej relacji nie będę jednak sięgał w aż tak odległe czasy...

Z pierwszym przejawem sentymentu do naszego kraju zetknąłem się w Gelati koło Kutaisi. Nasza gospodyni Maja - właścicielka gospodarstwa agroturystycznego Korena - ubierała się podczas naszych wizyt (łącznie spędziliśmy tam trzy noce) w czerwoną koszulkę z wielkim białym orłem na piersiach. W trakcie  powitalnej kolacji, podczas której lokalny zespół muzyczny w ludowych strojach zaprezentował wiązankę gruzińskich melodii z popularnym "Suliko" włącznie, Maja wzniosła toast za gruzińsko-polską przyjaźń. A propos toastów w Gruzji - są one nie tylko zdawkowym "na zdrowie" czy "no to chlup w ten głupi dziób", lecz często długimi i  interesującymi sentencjami. Osobiście najbardziej podobał mi się toast, który brzmiał tak: Oby drzewa, z których będą zrobione nasze trumny, rosły jak najdłużej".

Z innym objawem sympatii i gościnności zetknęliśmy się na... cmentarzu. W drodze ze Swanetii do Adżarii zatrzymaliśmy się, żeby zrobić zdjęcia charakterystycznych grobowców z zadaszeniem. Tu trzeba wyjaśnić, po co te dachy nad grobami, z daleka wyglądającymi jak ogrodowe altany. Otóż Gruzini mają w zwyczaju biesiadowanie przy miejscach wiecznego spoczynku swoich bliskich. Dachy chronią ich więc przed słońcem i deszczem. A jeżeli nawet sami nie biesiadują, to zostawiają przy grobach butle z winem lub czaczą (wódka z winogron), żeby zmarłym było raźniej. Ktoś z nas poprosił spotkanych na cmentarzu mężczyzn o wodę. Kiedy dowiedzieli się, że jesteśmy z Polski, przynieśli do naszego busa miskę z pokrojonymi pomidorami i ogórkami, tacę z chlebem puri, ser sulguni oraz pokaźnych rozmiarów dzban z winem. Za poczęstunek nie chcieli wziąć ani pół lari. Przyjęli jedynie czekoladę dla syna jednego z nich.

Z kolei podczas postoju w przydrożnym punkcie gastronomicznym niedaleko znanego niegdyś uzdrowiska Borjomi, natknęliśmy się na grupę mężczyzn pijących wódkę. Oni również pozytywnie zareagowali na dźwięk polskiej mowy, co wyraziło się wzniesieniem toastu i wypiciem (oczywiście do dna) za obopólne zdrowie. Podobnych przejawów życzliwości było znacznie więcej, choćby wśród sprzedawców soku z granatów (5 lari za kubek) czy handlujących przysłowiowym mydłem i powidłem na miejskich i wiejskich targowiskach. Jedni chwalili się znajomością nazw polskich miast, inni zaś przywoływali zapamiętane zapewne z programów telewizyjnych postacie takie jak Jaruzelski czy Mikulski. Ktoś wspomniał nawet o zamordowanym księdzu Popiełuszce, tytułując go pomyłkowo pastorem. Miłym akcentem było także zwieńczenie kolacji w jednej z restauracji w Tbilisi. Miejscowy zespół muzyczny po odegraniu wiązanki gruzińskich melodii zafundował nam (co prawda  tylko nagrania) takie piosenki jak: Szła dzieweczka do laseczka, Hej sokoły i nieśmiertelne Batumi zespołu Filipinki. A tak na marginesie to w Batumi trudno już znaleźć herbaciane pola. Można je spotkać dopiero w okolicy Ureki...

Co do wspomnianych na początku polskich akcentów w Gruzji, to na pewno najbardziej wyeksponowana jest postać tragicznie zmarłego prezydenta Lecha Kaczyńskiego i jego małżonki. Ulice ich imienia znajdują się w Batumi i w Tbilisi. Ponadto w stolicy Gruzji na jednym ze skwerów umieszczono popiersie Lecha Kaczyńskiego. Nieco mniej znany jest fakt upamiętniania tragicznej śmierci Dagny Juel, żony pisarza Stanisława Przybyszewskiego. Przypomnijmy więc, że 115 lat temu w pokoju Grand Hotelu  Dagny została zastrzelona przez swojego zazdrosnego kochanka Władysława Emeryka. On sam zresztą zaraz potem popełnił samobójstwo. Zdarzenie to upamiętnia tablica umieszczona na ścianie kamienicy, w której niegdyś mieścił się hotel. Na czarnym tle umieszczono biały napis w języku gruzińskim i angielskim: W tym budynku (byłym Grand Hotelu) norweska pisarka Dagny Juel (1867 - 1901) zmarła śmiercią tragiczną.

Przenieśmy się teraz do doliny Pankisi. Znajduje się tutaj kilka wiosek zamieszkanych przez uchodźców z Czeczenii. Są to w głównej mierze Kistowie wyznania sunnickiego.  W Dżokolo, w domu naszych gospodarzy, odbył się koncert miejscowego zespołu folklorystycznego. Wśród wykonawców była także bohaterka wydanej przed prawie dwoma laty książki Wojciecha Jagielskiego Wszystkie wojny Lary.  Lara była matką Szamila i Raszida. Obaj zostali zwerbowani przez Państwo Islamskie i obaj zginęli w Syrii. Dowiedziałem się o tym dopiero po koncercie i wtedy zrozumiałem, dlaczego Lara śpiewała tak przejmująco smutnym głosem.

Wielu Polaków z powodzeniem prowadzi działalność gospodarczą w Gruzji. Z pierwszym przypadkiem zetknąłem się na plaży w Gonio nieopodal Batumi. Szliśmy akurat ścieżką w kierunku morza. Wtem leżący w hamaku pod budą krytą blachą falistą brodaty i długowłosy młodzian odezwał się po polsku:

- Zapraszam do nas.

Bar w Gonio
Obejrzałem się zaskoczony i zobaczyłem, że w głębi tej rudery (dawny garaż) znajduje się bar. Jeden stół zrobiony był z postawionego na sztorc bębna po jakimś kablu, drugi zaś zbity z palet. Przed ladą wisiał plakat z wizerunkiem wspomnianego młodzieńca z podpisem Simon Dread. Wkrótce okazało się, że to pseudonim Szymona, który grywał wcześniej reggae w Tbilisi. Teraz zaś od dwóch lat prowadzi wspólnie z Karoliną Nyabinghi Reggae/Ethnic Bar. Serwują dania wegetariańskie i napoje. Przed wejściem napis w języku angielskim, gruzińskim i polskim: Witajcie w naszej bajce. Zamawiamy zupę. Kosztuje 6  GEL (około dziesięciu złotych). Jest smaczna i pożywna. Nie ulega wątpliwości, że ten bar, zlokalizowany przy kamienistej plaży, z dala od zgiełku dużego miasta, ma swój urok i klimat.  Patrząc nań od strony morza, widzimy w tle zielone pasmo górskie i wielki biały krzyż na szczycie jednej z gór.

Przenieśmy się teraz w pobliże granicy z Azerbejdżanem. Tutaj, prawie 80 kilometrów od Tbilisi, na zupełnym pustkowiu znajduje się miejscowość Udabno. Zamieszkują ją przesiedleńcy ze Swanetii, czyli gruzińscy górale. Za czasów Związku Radzieckiego sztucznie nawadniano ziemię, więc rosły tu arbuzy i pomidory. Po uzyskaniu niepodległości przez Gruzję przestano dbać o system irygacyjny. Ziemia zaczęła stepowieć. Przez wiele lat nic się tutaj nie działo. Przez wieś przebiega jednak szlak do zespołu górskich monastyrów Dawit Geredża. Któregoś razu trafił tu Ksawery Duś ze swoją dziewczyną Anną Gajdą. Nie wiem, które z nich pierwsze wpadło na pomysł otwarcia restauracji na pustkowiu, ale faktem jest, że trzy lata temu wspólnie otworzyli Oazis Club. Z biegiem czasu ich drogi życiowe rozeszły się, ale interes funkcjonuje i dalej się rozwija. W tej chwili oprócz restauracji turyści mogą skorzystać także z możliwości noclegu. Nieopodal postawiono bowiem pięć przylegających do siebie pudełkowych domków. W każdym z nich jest toaleta z prysznicem oraz trzy miejsca do spania (na ścianach plakaty z nazwami polskich miast). Jakby tego było mało, można zanocować w sąsiednich gospodarstwach. Właściciele Oazis Club przekonali bowiem niektórych mieszkańców Udabna do zaadaptowania domów na potrzeby agroturystyki. Ale to jeszcze nie wszystko - przy Oazis Club powstała także Art Scene Gallery, w której organizuje się wystawy i koncerty.

Oazis Club w Udabno
Jeżeli chodzi o samą restaurację, to podstawowe umeblowanie wykonane jest z drewnianych palet, podobnie jak niektóre ściany. Na jednej ze ścian powieszona jest półka pełna polskich książek. Wśród  nich jest Gruziński smak, do której wstęp napisał Marcin Meller, a jeden z rozdziałów poświęcony jest właśnie Ani i Ksaweremu. Przykładowe ceny posiłków: chaczapuri (coś w rodzaju placka z serem w środku) - 11 GEL, kubdari (też placek, ale z mięsem w środku - 14 GEL, zupy (warzywna, cebulowa, pomidorowa) - 8 GEL.

Bar Warszawa
W samym centrum Tbilisi, przy ulicy Aleksandra Puszkina, znajduje się bar Warszawa. Jego właścicielką jest wspomniana wyżej Ania Gajda. W tym miejscu pora zdradzić, że Ania była naszą przewodniczką po Gruzji. Nic zatem dziwnego, że zaprosiła nas do swojego baru i zafundowała po kieliszku swojego autorskiego drinka, czyli cytrynówkę na bazie czaczy. Bar jest niewielki, choć dwupoziomowy. W górnej części ściany wytapetowane są polskimi gazetami sprzed około trzydziestu lat. W menu polskie potrawy: śledź w oleju, serdelek, zimne nóżki, tatar, gzik i zupa. Wszystko po 5 lari. Wszelkie drinki, w tym czacza, wódka, woda, piwo i sok kosztują po dwa GEL. Dolna część to ceglana piwnica z półkolistym sklepieniem.  Można tu usiąść z plastikowym kubkiem piwa lub słoiczkiem z winem w ręku (Ania zrezygnowała z kufli i lampek, gdyż klienci zbyt często je tłukli) i posłuchać muzyki. My trafiliśmy akurat na występ artysty specjalizującego się w różnych gatunkach country. Nazywa się on Shota Adamashvili.  Całkiem nieźle mówi po polsku, bo jak sam przyznał, przez trzy lata mieszkał w naszym kraju.


Szczegółowa relacja tutaj

Gruzja - Kutaisi i Swanetia



Tetnuldi

Nadszedł dzień wyjazdu do Gruzji i Armenii. Startujemy z Elą i z Ryśkiem Polskim Busem o godzinie 14.30. Na lotnisku Chopina w Warszawie ma na nas czekać pilot Barentsa Mateusz Kuszela. Planowy wylot do Kutaisi o godzinie 23.40. Na miejscu powinniśmy więc być  przed piątą, bo choć lot trwa około trzech godzin, to trzeba doliczyć dwie godziny z racji zmiany strefy czasowej. Witaj przygodo...

Na lotnisku w Kutaisi czekała na nas młoda, wysoka i szczupła blondynka. Była to pilotka Anna Gajda. Po wyjściu z małego terminalu zobaczyliśmy pięciu młodych mężczyzn w ludowych strojach gruzińskich. Był to lokalny zespół muzyczny, który na nasze powitanie zagrał kilka melodii. Zostaliśmy także poczęstowani czerwonym winem.  Następnie nasza grupa licząca 15 osób załadowała się do zielonego busa, którym przez uśpione jeszcze miasto kierowca Zura zawiózł nas do  gospodarstwa agroturystycznego Korena. Tu rozlokowaliśmy się w pokojach i po kąpieli położyliśmy się na krótki odpoczynek. Spaliśmy niespełna 4 godziny.

O godzinie jedenastej poszliśmy na śniadanie do ogrodowej altanki. Niestety, tego dnia od rana padał deszcz, więc widoki nie były zbyt zachęcające. Ku naszemu zdziwieniu w śniadaniowym menu znalazły się pierogi z serem. Poza tym był słony ser sulguni, masło, dżem, ogórki, pomidory, jakieś placuszki, no i oczywiście chleb. Pilotka zaproponowała skrócenie dystansu, więc wkrótce wszyscy, niezależnie od wieku, płci i wykształcenia, byliśmy na "ty". W skład grupy wchodziło pięciu mężczyzn i dziesięć kobiet, w tym cztery pary i siedmioro singli z rodzynkiem Ryśkiem na czele. Gospodyni Maja ubrana była w czerwoną koszulkę z dużym białym orłem na piersiach (o polsko-gruzińskich relacjach napiszę w innym artykule).

Po śniadaniu pojechaliśmy do położonego w pobliżu klasztoru Gelati. Ufundował go król Dawid IV Budowniczy na przełomie XI i XII wieku. Ciekawostką jest fakt, że w tym obiekcie 12 lat temu prezydent Saakaszwili odbył ceremonię inauguracyjną. Aktualnie trwają tu prace konserwacyjne, o czym świadczą liczne rusztowania szpecące nieco bryły budynków.

Gelati
Kolejnym zwiedzonym klasztorem, znacznie mniejszym, była Motsameta, nad rzeką Tkalcitelta. Spotkaliśmy tu kilka młodych par, które przyjechały zrobić sobie zdjęcia na tle malowniczego kanionu i rozciągających się w oddali zielonych wzgórz. W klasztornej studni można było nabrać sobie wody, która podobno ma cudowne właściwości.

Tkalcitelta
Wczesnym popołudniem przyjechaliśmy do centrum Kutaisi. Po krótkim spacerze wstąpiliśmy do Cafe Medea. Woda Borjomi kosztowała tu dwa lari, podobnie kawa, zaś piwo Kazbegi 3 lari.

W 1984 roku odkryto Jaskinię Prometeusza. Od pięciu lat można ją zwiedzać. Pojechaliśmy więc tam i po uiszczeniu opłaty w wysokości 7 GEL przespacerowaliśmy się trasą o długości 1,4 km. Jaskinia jest dobrze oświetlona, a szlak stosunkowo łatwy. W tle nastrojowa muzyka. Nie ma problemu z robieniem zdjęć, choć używanie flesza jest zabronione.

Jaskinia Prometeusza
Prometeusz
Wieczorem czekała na nas powitalna kolacja, czyli supra. Serwowano między innymi kurczaka, smażone ziemniaki, sałatki, chaczapuri (placki z serem w środku), zapiekane bakłażany. Nie zabrakło oczywiście czerwonego wina. Specjalnie dla nas wystąpił też z koncertem poznany już wcześniej na lotnisku zespół muzyczny.

W poniedziałek piątego września pogoda nieco się poprawiła. Po śniadaniu udaliśmy się na zwiedzanie Kutaisi. Przeszliśmy przez centrum obok charakterystycznej fontanny z dwoma złotymi końmi w środku, potem przez most nad rzeką Rioni. Za nami zaś szły całe watahy głodnych psów. Zjawisko to jest dość powszechne w całej Gruzji. Przerwę na kawę zrobiliśmy sobie w kafejce sieci Lavazza (ceny poszczególnych gatunków od 2,50 do 3,50 lari). Pokrzepieni espresso udaliśmy się na miejscowy bazar. Tu już przy wejściu natknęliśmy się na wiszące na wolnym powietrzu wołowe półtusze i ćwiartki. Wewnątrz zaś w oczy rzucały się krążki różnych serów, mnóstwo owoców, przypraw i wszelkiego rodzaju mąk i kasz. Nabyliśmy trochę popularnej tutaj swańskiej soli i czarnej gruzińskiej herbaty.

Targowisko w Kutaisi
Z bazaru pojechaliśmy do górującej nad miastem katedry Bagrati. Obiekt ten został niedawno odrestaurowany, a jego początki sięgają XI wieku. Od 22 lat jest na liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Patrząc z góry na Kutaisi trudno uwierzyć, że to drugie największe miasto w Gruzji, ale tak jest w istocie. A tak z zupełnie innej beczki - tu przed 32 laty przyszła na świat piosenkarka Katie Melua.

Katedra Bagrati w Kutaisi
Znowu wsiadamy do busa i jedziemy w stronę Swanetii. Po drodze mijamy od czasu do czasu charakterystyczne skrzynki umieszczone na metalowym kiju. Ich zwieńczenie stanowi krzyż, a we wnętrzu stoją butelki z winem lub czaczą (domowa wódka z winogron). Okazuje się, że jest to forma upamiętnienia ofiar wypadków drogowych. Gruzini dbają o to, aby ich bliscy również po śmierci mieli w pobliżu coś do - no właśnie, jak to nazwać? Wszak trudno sobie wyobrazić pijącego nieboszczyka...

Zugdidi
Na krótki postój zatrzymujemy się w Zugdidi. Zwiedzamy tu ogrody pałacu rodziny Dadiani oraz robimy sobie zdjęcia przy pomniku Akaki Chanturia, naukowca i twórcy muzeum Dadiani. Kolejna przerwa ma miejsce nad jeziorem Dżwarii. Oglądamy tu jedną z największych na świecie tam łukowych. Następnie w pobliskim barze Enguri zjadamy obiad (mamałyga, chaczapuri i sałatka - 4,5 lari). Po wyjściu z baru Ania częstuje nas koniakiem.

Tama na jeziorze Dżwarii
Do Mestii docieramy około osiemnastej. Stolica Swanetii rozciąga się na wysokości 1500 m. n.p.m. Charakterystyczne dla tego regionu są kamienne wieże obronne. Jest ich tutaj bardzo wiele. Praktycznie każdy ród ma swoją. Na dach jednej z nich udało mi się wejść.

Mestia
Zakwaterowanie w gospodarstwie agroturystycznym wzbudza trochę emocji. Przede wszystkim dlatego, że do naszego pokoju pilotka dokooptowała Ryśka. Dla jasności: problemem nie był sam Rysiek, ale naruszenie zasad obowiązujących w innych biurach turystycznych. Zwykle jest bowiem tak, że jeżeli ktoś samotnie wybiera się na zorganizowaną wycieczkę, to albo godzi się na dokwaterowanie innej osoby, albo dopłaca do jedynki. Nigdzie natomiast nie widziałem, żeby singla ładowano do pokoju jakiejś pary. Wspólna toaleta na zewnętrznym korytarzu też nie nastrajała optymistycznie. Najbardziej zaś dokuczliwa była konieczność spaceru po błotnistej, pełnej krowich kup, drodze na posiłki - jakieś 300 metrów w jedną stronę (wieczorem po ciemku).

Stres związany z zakwaterowaniem złagodził widok dobrze zastawionego stołu. Potrawy były bowiem smaczne i w dużych ilościach. Do tego mnóstwo wina. Po kolacji poszliśmy na spacer po mieście (to określenie trochę na wyrost, bo mieszka tu zaledwie trzy tysiące osób i bliżej nieznana ilość krów). Zaraz po wyjściu zobaczyliśmy pokryty śniegiem i błyszczący w blasku zachodzącego słońca szczyt Tetnuldi (4858 m).

Kolacja w Mestii
Następnego dnia po śniadaniu (kubdari czyli placki z mięsem, bliny, miód i sery) wyruszyliśmy do Uszguli. Wioska ta leży na wysokości 2 200 m n.p.m. Uchodzi za najwyżej położoną i całorocznie zamieszkaną (zimą jest praktycznie odcięta od świata) osadę w Europie. Nawet latem droga do niej jest trudno przejezdna dla zwykłych aut. Dlatego przesiedliśmy się z busa do trzech terenowych aut. Jechaliśmy krętą i często stromą drogą prawie trzy godziny (47 km), mijając wioski, malownicze doliny i majestatyczne szczyty górskie. Na miejscu mieliśmy alternatywę: iść pieszo w kierunku lodowca u stóp góry Szchara lub wynająć konia. Wszyscy wybrali pierwszą opcję.

Grupa szła wolno, więc wysforowałem się do przodu. Po ponad godzinnym marszu dotarłem do miejsca, z którego w normalnych warunkach dobrze widać lodowiec. Niestety, zachmurzyło się i lekko zaczęło kropić. Widoczność więc znacznie się pogorszyła. Zawróciłem i poszedłem do baru, przy którym się zatrzymaliśmy. Po drodze mijałem pozostałych członków grupy. Na końcu szedł Rysiek. Po jakimś czasie wszyscy oprócz niego wrócili na obiad. Przez chwilę czekaliśmy na jego przyjście, ale czas upływał, a jego nie było widać. Ania z kierowcą zaczęła go szukać. Pojawił się po 45 minutach. Miał pretensje, że grupa na niego nie zaczekała. Tymczasem  z Uszguli do lodowca jest tylko jedna dróżka i naprawdę trudno się tam zgubić...

Uszguli
Po obiedzie (kubdari, szaszłyk, sulguni, sałatka, czacza - 8 GEl) obejrzeliśmy pozostałości po dwóch zamkach królowej Tamary oraz zatrzymaliśmy się na krótko przy tzw. wieży miłości na brzegiem rzeki.

Wieża miłości
Wieczorem odbyła się uroczysta supra. Jeszcze raz przypomnieliśmy sobie nasze imiona, po czym każdy z obecnych musiał wygłosić toast, a następnie wypić wino z rogu. Róg był jeden, więc trzeba było wypić do dna i napełnić go dla innej osoby.

Supra
I jeszcze na zakończenie tej części ciekawostka związana z Mestią - prąd jest tutaj za darmo.

Suliko
Druga część relacji: Gruzja: Batumi i Kazbek
Trzecia część relacji: Gruzja -  Od Ananuri do Tbilisi
Czwarta część relacji: Armenia i powrót















Esencja Cejlonu

  Poniedziałek, 05.02.24 W niedzielę czwartego lutego wylatujemy z Okęcia zgodnie z planem, czyli o 15.05.   Boeing 347,   należący do...

Posty